Oddział Gminny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Ostrowie Wielkopolskim, podobnie jak wiele innych oddziałów gminnych, powstał w 1973 roku. Jego powstanie jest ściśle związane z reformą administracyjną, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1973. Znosiła ona dotychczasowe jednostki terenowe organów władzy – gromady. Zrzeszały one kilka sołectw i były zbyt słabe zarówno ekonomicznie jak i organizacyjnie, żeby samodzielnie wypełniać swoje zadania. W ich miejsce zostały utworzone znacznie większe jednostki – gminy. W ramach tej reformy utworzono gminę Ostrów Wielkopolski, w skład której weszły 32 sołectwa z pięciu następujących gromad: Biniew, Daniszyn, Gorzyce Wielkie, Lewków i Nowe Kamienice. Tym samym gmina Ostrów Wielkopolski stała się największą gminą na terenie obecnego powiatu, zarówno pod względem swojego terytorium, jak również ilości sołectw, które weszły w jej skład. Choć w 1979 roku została dokonana korekta jej granic, polegająca na włączeniu wsi Pruślin oraz część wsi Zacharzew w granice miasta Ostrowa Wielkopolskiego, to nie wpłynęła ona znacząco na jej funkcjonowanie. Odłączone tereny zaczęły szybko tracić swój rolniczy charakter, a ich zabudowa szybko zmieniała się na mieszkalną. Gmina Ostrów Wielkopolski jest również specyfi czna pod względem terytorialnym. Wyróżnić można dwie niegraniczące ze sobą części geografi czne: zachodnią i północno-wschodnią (przedzielone terytoriami gminy Raszków i gminy miasto Ostrów Wielkopolski).
Wkrótce po utworzeniu Gminy Ostrów Wielkopolski swoją działalność rozpoczął Tymczasowy Zarząd Gminny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Ostrowie Wielkopolskim. W jego skład weszli przedstawiciele wszystkich działających wtedy na terenie gminy Ostrów Wielkopolski jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych: Będzieszyn, Biniew, Chruszczyny, Cegły, Czekanów, Daniszyn, Gorzyce Wielkie, Karski, Kwiatków, Świeligów, Lamki, Łąkociny, Mazury, Pruślin, Sadowie, Słaborowice, Sobótka, Topola Mała, Wtórek, Wysocko Wielkie.
W 1975 roku, po wprowadzeniu dwustopniowego podziału administracyjnego kraju i zniesieniu powiatów, Tymczasowy Zarząd Gminny ZOSP został podporządkowany nowo utworzonemu Zarządowi Wojewódzkiemu Związku OSP w Kaliszu. Tymczasowy Zarząd Oddziału Gminnego funkcjonował do czasu I Zjazdu Gminnego, który odbył się 9 maja 1976 roku w sali Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Ostrowie Wielkopolskim przy ul. Grabowskiej. Pierwszym prezesem Zarządu Oddziału Gminnego został ówczesny naczelnik gminy – Wacław Łazarz. W skład zarządu weszli również: wiceprezes – Józef Mikołajczyk (OSP Wtórek), komendant gminny – Tadeusz Lubojański (OSP Czekanów), skarbnik – Jan Stachurski (OSP Wysocko Wielkie), sekretarz – Janina Cierpka (Urząd Gminy) oraz Stanisław Jasiński (OSP Gorzyce Wielkie), Bonifacy Kubicki (OSP Sadowie), Stefan Wasielewski (OSP Czekanów) i Dionizy Zimniak (OSP Daniszyn). Komisją Rewizyjną kierował Marian Szymoniak (OSP Biniew).
Od początku drugiej kadencji Oddziału Gminnego, która rozpoczęła się II Zjazdem Gminnym 29 stycznia 1979 roku, aż do śmierci w dniu 24 października 2014 roku, funkcję prezesa Zarządu Oddziału Gminnego pełnił Zygmunt Lubieniecki. W dniu 23 listopada 2014 roku na posiedzeniu Zarządu Oddziału Gminnego na funkcję tę wybrano ówczesnego wiceprezesa – Sylwestra Kląskałę. Funkcję komendanta gminnego obejmowali kolejno: Tadeusz Lubojański (I – VIII kadencja), Marian Szymoniak (IX i X kadencja) oraz Wiesław Janoś (XI i XII kadencja). Przez 48 lat funkcjonowania Oddziału Gminnego odbyło się 13 Zjazdów, które obyły się w następujących miejscach i terminach:
| I Zjazd Gminny | 9 maja 1976 roku, sala GS „Samopomoc Chłopska” Ostrów Wielkopolski, ul. Grabowska 93 |
| II Zjazd Gminny | 26 stycznia 1979 roku, sala GS „Samopomoc Chłopska” Ostrów Wielkopolski, ul. Grabowska 93 |
| III Zjazd Gminny | 8 luty 1981 roku, sala Domu Strażaka w Sadowiu |
| IV Zjazd Gminny | 23 stycznia 1983 roku, sala Domu Strażaka w Topoli Małej |
| V Zjazd Gminny | 1 marca 1987 roku, sala Domu Strażaka we Wtórku |
| VI Zjazd Gminny | 10 marca 1991 roku, sala konferencyjna Rolniczego Kombinatu Spółdzielczego w Borowcu |
| VII Nadzwyczajny Zjazd Gminny | 28 luty 1993 roku, sala Gminnego Ośrodka Kultury w Wysocku Wielkim |
| VIII Zjazd Gminny | 17 marca 1996 roku, sala wiejska w Sobótce |
| XI Zjazd Gminny | 18 marca 2001 roku, sala Domu Strażaka we Franklinowie |
| X Zjazd Gminny | 19 marca 2006 roku, sala Domu Strażaka w Biniewie |
| XI Zjazd Gminny | 27 marca 2011 roku, sala wiejska w Karskach |
| XII Zjazd Gminny | 13 marca 2016 roku, sala wiejska w Topoli Małej |
Przez cały okres funkcjonowania Oddziału Gminnego w Ostrowie Wielkopolskim w pracę jego organów było zaangażowanych ponad 100 osób z 24 jednostek tworzących oddział. Od samego początku Zarząd Oddziału wspierał wszystkie jednostki OSP i udzielał im pomocy w obszarach: organizacyjnym, szkoleniowym, ratowniczym i prewencyjnym. W ramach swojej działalności oddział gminny przez wszystkie lata funkcjonowania organizował Gminne Zawody Sportowo-Pożarnicze oraz aktywnie wspierał funkcjonowanie Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych. Praca z młodzieżą nie ograniczała się tylko do organizacji zawodów. Obejmowała ona także spotkania z dziećmi w przedszkolach i szkołach oraz ich aktywizowanie do udziału w różnych konkursach, w tym także przygotowywanie do udziału w eliminacjach Ogólnopolskiego Turnieju Wiedzy Pożarniczej. Najważniejszym jednak zadaniem była organizacja działalności ratowniczo-gaśniczej. Przez cały czas swojej działalności władze oddziału ściśle współpracowały z władzami Gminy Ostrów Wielkopolski, Komendą Rejonową a później Komendą Powiatową Państwowej Straży Pożarnej w Ostrowie Wielkopolskim. Władze gminy przeznaczały środki finansowe na wyposażenie i bieżące utrzymanie jednostek OSP, a KP PSP organizowała szkolenia przygotowując strażaków ochotników do prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczych. Biorąc pod uwagę zarówno obszar terytorialny gminy jak również liczbę jednostek, realizacja tych zadań wymagała zaangażowania znacznie większych środków finansowych niż w przypadku innych gmin.
W czasie istnienia Oddziału Gminnego nie doszło do likwidacji żadnej jednostki Ochotniczej Staży Pożarnej na podległym jej terenie. Z powodu zmian terytorialnych i przyłączenia wsi Pruślin do miasta Ostrowa Wielkopolskiego, w 1979 roku Oddział Gminny opuściła OSP Pruślin. W tym samym roku z inicjatywy m.in. ówczesnego prezesa Zarządu Oddziału Gminnego – Zygmunta Lubienieckiego powołano dwie nowe jednostki – OSP Gutów oraz OSP Borowiec. Ta druga początkowo działała jako Zakładowa Ochotnicza Straż Pożarna przy Rolniczym Kombinacie Spółdzielczym w Borowcu. W kolejnych latach zorganizowano również jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych w Kołątajewie (1982), Franklinowie (1984) oraz w Lewkowie. Najstarszą jednostką tworzącą oddział jest OSP Biniew założona w 1922 roku oraz OSP Wysocko Wielkie, która powstała w roku 1923.
W latach dziewięćdziesiątych większość jednostek na terenie gminy dysponowała lekkimi samochodami marki Żuk, które zostały przystosowane do celów pożarniczych. Większość jednostek była wyposażona w podstawowy sprzęt gaśniczy, obejmujący motopompy, węże ssawne i tłoczne. Sprzęt ten pozwalał na podejmowanie podstawowych działań gaśniczych oraz współdziałanie z Państwową Strażą Pożarną na terenie wielu miejscowości w gminy, w których większość miała charakter zdecydowanie rolniczy. W ramach doposażenia jednostek udało się także pozyskać samochód pożarniczy marki JELCZ dla OSP w Gorzycach Wielkich z likwidowanej przyzakładowej straży pożarnej działającej na terenie Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Ostrowie Wielkopolskim
Największy rozwój jednostek OSP na terenie gminy przypada w ostatnich dziesięciu latach i składa się na niego kilka czynników. Jednym z nich jest wzrost nakładów finansowych na ochronę przeciwpożarową i wymiana floty samochodowej OSP z terenu gminy zapoczątkowana przez wójta Piotra Kuroszczyka. Drugim czynnikiem jest wprowadzony nowy program szkoleń przez KG PSP i profesjonalizacja działań jednostek ochrony przeciwpożarowej. W dużym stopniu przyczyniła się ona do zainteresowania działalnością ratowniczą na terenie gminy młodego pokolenia, i zaangażowania się młodych ludzi w działalność jednostek operacyjno-technicznych przy swoich Ochotniczych Strażach Pożarnych.
Obecnie na terenie gminy funkcjonują 24 jednostki OSP: Będzieszyn (1966), Biniew (1922), Borowiec (1979), Cegły (1965), Chruszczyny (1945), Czekanów (1924), Daniszyn (1924), Franklinów (1984), Gorzyce Wielkie (1924), Gutów (1979), Karski (1965), Kołątajew (1982), Kwiatków (1932), Lamki (1948), Lewków (1991), Łąkociny (1964), Mazury (1968), Sadowie (1947), Słaborowice (1928), Sobótka (1927), Świeligów (1929), Topola Mała (1926), Wtórek (1949) oraz Wysocko Wielkie (1923). Zrzeszają one ponad tysiąc mieszkańców. Tylko jedna z nich nie powołała Jednostki Operacyjno-Technicznej. Trzy jednostki z terenu gminy: OSP Czekanów, OSP Daniszyn oraz OSP Sobótka włączone są do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. OSP Sobótka i OSP Daniszyn posiadają po dwa samochody, 19 jednostek posiada po jednym samochodzie, a trzy są jednostkami typu M. Wszystkie jednostki posiadają strażnice lub pomieszczenia przystosowane na remizy. Wszystkie z tych pomieszczeń dzięki pomocy finansowej gminy, a także zewnętrznym środkom pochodzącym m.in. z MSWiA są sukcesywnie remontowane i modernizowane. Dzięki dobrej współpracy z samorządem gminnym, a zwłaszcza wójtem Piotrem Kuroszczykiem i Radą Gminy Ostrów Wielkopolski, w 2015 roku została wybudowana w Daniszynie ze środków gminy i dofinansowania Unii Europejskiej świetlica wraz z remizą OSP oraz w 2018 roku w całości ze środków gminy remiza w Wysocku Wielkim. Owocem dobrej współpracy władz Gminy Ostrów Wielkopolski, Zarządu Oddziału Powiatowego i Zarządu Oddziału wojewódzkiego i staraniom OSP Sobótka i Zarządu Gminnego został zakupiony ze środków MSWiA i gminy nowy samochód pożarniczy marki Ford. Kolejny pojazd zakupiono w 2017 roku dla OSP Daniszyn oraz w 2019 roku dwa pojazdy dla OSP Sobótka i OSP Czekanów.
Według stanu na koniec 2015 roku, w jednostkach OSP na terenie gminy działało 314 ratowników. Każdego roku uczestniczą one w około 200 interwencjach zarówno na terenie gminy jak i sąsiednich miejscowości. Około 29% procent tych interwencji to pożary, 68% inne miejscowe zagrożenia. Niespełna 3% interwencji okazywało się fałszywymi alarmami.
Oprócz działalności ratowniczej wiele jednostek zajmuje się działalnością kulturalną, historyczną, sportową oraz sporo czasu poświęca na pracę z młodzieżą. Wiele z nich w tych obszarach działalności może pochwalić się sukcesami na poziomie wojewódzkim i krajowym. W ostatnich latach kroniki OSP w Gorzycach Wielkich oraz opracowanie historyczne OSP w Wysocku Wielkim nagradzane były podczas finału ogólnopolskiego konkursu kronik i opracowań organizowanych przez Zarząd Główny ZOSP RP. Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza przy OSP Daniszyn i OSP Wysocko Wielkie wyróżnione zostały w ogólnopolskim konkursie na najlepsze MDP. Niekwestionowanym liderem wśród drużyn sportowych jest OSP Topola Mała, która wielokrotnie osiągała sukcesy na szczeblu powiatowym w Zawodach Sportowo-Pożarniczych oraz na szczeblu wojewódzkim i krajowym w zawodach sikawek konnych.
Oddział Gminny ZOSP RP w Ostrowie Wielkopolskim jest jedynym oddziałem w powiecie, który każdego roku organizuje zawody sportowo-pożarnicze dla wszystkich sekcji MDP, bojowych oraz seniorów. Każdego roku w zawodach bierze udział około 20 jednostek OSP, które wystawiają łącznie około 80 sekcji. Największą uroczystością organizowaną przez Zarząd Oddziału Gminnego ZOSP RP w ostatnich latach była zorganizowana 7 lipca 2013 roku uroczystość 40-lecia Oddziału Gminnego. Uroczystość ta rozpoczęła się mszą św. w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Św. w Wysocku Wielkim. Punktem kulminacyjnym było wręczenie nowego sztandaru, którego podczas uroczystej zbiórki na placu przy szkole w Wtórku dokonał wiceprezes Zarządu Oddziału Wojewódzkiego ZOSP RP, a jednocześnie wicemarszałek województwa wielkopolskiego – dh Krzysztof Grabowski.